O pranju novca i finansiranju terorizma

Pranje novca i finansiranje terorizma su krivična dela sa ekonomskim posledicama. Kao globalni problemi, njihove negativne posledice mogu biti višestruke: narušavanje stabilnosti, transparentnosti i efikasnosti finansijskog sistema, ekonomski poremećaji, ugrožavanje sprovođenja reformi, smanjenje investicija iz inostranstva i gubitak međunarodnog ugleda države.

Pranje novca predstavlja proces prikrivanja nezakonitog porekla novca ili imovine koji su stečeni izvršenjem kriminalnih aktivnosti. Kada je imovinska korist stečena izvršenjem krivičnog dela, izvršilac će pokušati da novac ili drugu imovinu koristi tako da ne privlači pažnju nadležnih organa, pa zato vrši niz transakcija koje služe da novac ili drugu imovinu prikažu kao zakonito stečene. Pranje novca ima tri osnovne faze:

• Prvu fazu čini „ulaganje”, tj. prekidanje direktne veze između novca i nezakonite aktivnosti kojom je on stečen. U njoj se nezakonito stečeni novac uvodi u finansijski sistem;
• Drugu fazu čini „prikrivanje”, kada se novac, nakon što je ušao u legalni finansijski sistem, prebacuje s računa na koji je položen na druge račune. Glavni cilj tih transakcija jeste prikrivanje veze između novca i kriminalne aktivnosti od koje potiče;
• Treća faza je faza „integracije”, u kojoj se „prljav” novac javlja kao novac koji potiče od dozvoljene delatnosti.

Pranjem novca, u smislu Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma („Službeni glasnik RS”, br. 113/2017) – Zakon, smatra se:

1. konverzija ili prenos imovine stečene izvršenjem krivičnog dela;
2. prikrivanje ili netačno prikazivanje prave prirode imovine, njenog porekla, mesta nalaženja, kretanja, raspolaganja, vlasništva ili prava u vezi sa imovinom koja je stečena izvršenjem krivičnog dela;
3. sticanje, držanje ili korišćenje imovine stečene izvršenjem krivičnog dela.

Finansiranje terorizma obezbeđuje sredstva za terorističke aktivnosti. To može uključivati sredstva prikupljena iz zakonitih izvora, kao što su lične donacije i profit od obavljanja delatnosti i humanitarnih organizacija, kao i iz kriminalnih izvora, kao što su trgovina narkoticima, krijumčarenje oružja i drugih dobara, prevara, otmica i iznuda.

Finansiranjem terorizma, u smislu Zakona, smatra se obezbeđivanje ili prikupljanje imovine ili pokušaj njenog obezbeđivanja ili prikupljanja, u nameri da se koristi ili sa znanjem da može biti korišćena, u celosti ili delimično:

1. za izvršenje terorističkog akta;
2. od strane terorista;
3. od strane terorističkih organizacija.

Pod finansiranjem terorizma smatra se i podstrekavanje i pomaganje u obezbeđivanju i prikupljanju imovine, bez obzira na to da li je teroristički akt izvršen i da li je imovina korišćena za izvršenje terorističkog akta.