11.11.2020.
Pitanja : Da li možda imate podatak koliki broj stanovnika naše zemlje ima otvorene račune u bankama? Koje vrste računa su najzastupljenije? Koliko je novih računa otvoreno ove godine? Da li je taj broj možda veći ili manji nego prethodnih godina? Da li je pandemija uticala na ove brojeve?
Odgovor : Pružaoci platnih usluga na tromesečnom nivou dostavljaju Narodnoj banci Srbije podatke o pruženim platnim uslugama i izdatom elektronskom novcu. Podaci koje su dostavili pružaoci platnih usluga za treće tromesečje se obrađuju i Narodna banka Srbije će konačne podatke objaviti na svojoj internet prezentaciji najkasnije do kraja novembra. Prema još uvek nezvaničnim podacima za treće tromesečje 2020. godine, na kraju trećeg tromesečja 8.397.825 korisnika platnih usluga-potrošača (u sektoru fizičkih lica) imalo je otvoren bar jedan tekući račun kod banke.(Jedan isti građanin može imati račune u različitim bankama, pa je otuda navedeni broj korisnika veći od broja fizičkih lica u zemlji, s tim da je u okviru navedenog broja, svaka banka prema svojoj evidenciji brojala fizička lica, a ne njihove račune i zato je navela broj korisnika s otvorenim tekućim računom, bez obzira na to da li u toj banci imaju jedan ili više otvorenih računa.) S druge strane, ukoliko se posmatra ukupan broj tekućih računa korisnika platnih usluga-potrošača (u sektoru fizičkih lica) nezavisno od toga da li imaju otvoren jedan ili više računa kod iste banke, na kraju trećeg tromesečja bilo je otvoreno ukupno 10.041.442 tekućih računa. Radi pravilnog razumevanja navedenih statističkih podataka, izuzetno je važno razumeti metodologiju prikupljanja i obrade podataka, prema kojoj podatke o otvorenim računima Narodnoj banci Srbije dostavljaju banke pojedinačno svaka za sebe i zato navedeni podaci obuhvataju i slučajeve u kojima jedno fizičko lice, u skladu sa zaključenim ugovorima, može imati više otvorenih računa – odnosno može biti evidentirano u statistici više banaka. Dakle, treba imati u vidu da jedno fizičko lice može imati više otvorenih računa u istoj banci, kao i da pored toga može imati i više otvorenih računa u različitim bankama i to je odluka koju donosi u skladu sa svojim potrebama i interesima. U tom smislu, u okviru broja od 10.041.442 otvorenih tekućih računa potrošača ubrojani su svi tekući računi u zemlji. Primera radi, jedan građanin naše zemlje može u skladu sa svojim potrebama otvoriti jedan račun u banci A, dva računa u banci B i četiri računa u banci V. Iako je reč o istom fizičkom licu, to lice u zbiru ima ukupno sedam otvorenih računa u različitim bankama u našoj zemlji, pri čemu svaka banka posebno vodi takvog korisnika i njegove otvorene račune u okviru svoje statistike i o tome svaka pojedinačno dostavlja podatke Narodnoj banci Srbije. Upravo zbog toga što jedan građanin može otvoriti više računa u više banaka, ukupan broj otvorenih računa potrošača-korisnika jeste veći od broja fizičkih lica u zemlji. I kada je reč npr. o broju korisnika platnih usluga koji imaju otvoren bar jedan tekući račun kod banke (8.397.825), reč je ponovo o tome da jedan isti građanin može imati račune u različitim bankama, pa je otuda navedeni broj korisnika veći od broja fizičkih lica u zemlji, s tim da je u okviru navedenog broja, svaka banka prema svojoj evidenciji brojala fizička lica, a ne njihove račune i zato je navela broj korisnika s otvorenim tekućim računom, bez obzira na to da li u toj banci imaju jedan ili više otvorenih računa. Primera radi, u okviru navedenog broja u slučaju da jedan isti korisnik (jedan JMBG) ima dva otvorena računa u banci A i tri otvorena računa u banci B, svaka od tih banaka će pojedinačno i nezavisno od bilo koje druge banke izvestiti da je to u njenoj evidenciji jedan korisnik, jedno lice (koji u toj banci ima najmanje jedan otvoren tekući račun). Kako svaka banka dostavlja podatke pojedinačno za sebe i na osnovu svojih evidencija, u ukupnom broju korisnika na kraju izveštajnog perioda biće iskazan broj lica koji je veći od broja građana u zemlji, upravo iz razloga što je jedno isto lice korisnik usluga u dve ili više različitih banaka. Ukoliko se posmatraju drugi platni računi koji su otvoreni kod banaka, na kraju trećeg tromesečja 2020. godine, prema još uvek nezvaničnim podacima, bilo je otvoreno 2.068.773 takvih računa potrošačima, odnosno 1.742.887 potrošača je imalo otvoren barem jedan drugi platni račun kod bar jedne banke. Imajući u vidu navedene podatke, kada je reč o potrošačima - fizičkim licima, prema vrsti platnih računa najviše je otvorenih tekućih računa. Budući da pružaoci platnih usluga dostavljaju Narodnoj banci Srbije podatak o stanju na kraju izveštajnog perioda, raspolažemo podatkom o ukupnoj promeni broja računa za izveštajne periode za koje se posmatraju podaci, pri čemu navedena promena sadrži kako podatke o novootvorenim platnim računima u toku posmatranog perioda, tako i podatke o broju ugašenih platnih računa u toku posmatranog perioda, kumulativno prikazane. Dakle, važno je razumeti da navedeni podaci ne predstavljaju broj računa koji su otvoreni (samo) u toku ove godine, već presečni, ukupan broj računa na kraju izveštajnog perioda, a koji obuhvata kako račune otvorene ove godine, tako i račune otvorene u ranijem periodu. Ukoliko se na takav način posmatra promena broja otvorenih računa, primetno je da je došlo do povećanja broja računa potrošača. Tako je, prema još uvek nezvaničnim podacima, ukupan broj tekućih računa otvorenih potrošačima kod banaka na kraju trećeg tromesečja (10.041.442) bio veći od tog broja na kraju 2019. godine (9.520.908), odnosno na kraju 2018. godine (9.306.222). Ukoliko se posmatra broj potrošača koji ima otvoren bar jedan račun kod jedne banke, na kraju trećeg tromesečja taj broj je iznosio 8.397.825, dok je na kraju 2019. godine 7.984.006 potrošača imalo otvoren bar jedan tekući račun kod jedne banke, odnosno 7.978.702 na kraju 2018. godine (napomena: isto lice može biti evidentirano u statistici više banaka kod kojih ima otvoren račun). Sa druge strane, kada se posmatraju i drugi platni računi, može se videti da je došlo i do povećanja broja ovih računa koji se vode kod banaka za potrošače. Tako su, poređenja radi, na kraju trećeg tromesečja banke dostavile podatak da za potrošače vode 2.068.773 drugih platnih računa, dok je taj broj na kraju 2019. godine iznosio 1.574.137, odnosno na kraju 2018. godine 1,510,896. Ukoliko se posmatra broj korisnika platnih usluga- potrošača koji ima otvoren bar jedan drugi platni račun kod jedne banke, na kraju trećeg tromesečja 2019. godine broj takvih korisnika iznosio je 1.742.887, dok je na kraju 2019. godine bilo 1.205.783 takvih korisnika - potrošača, odnosno 1.190.289 na kraju 2018. godine. Imajući u vidu da je u toku drugog tromesečja 2020. godine radi isplate gotovog novca na ime jednokratne novčane pomoći u iznosu od 100 evra u dinarskoj protivvrednosti u skladu sa Uredbom o formiranju privremenog registra i načinu uplate jednokratne novčane pomoći svim punoletnim državljanima Republike Srbije u cilju smanjivanja negativnih efekata prouzrokovanih pandemijom bolesti COVID-19 izazvane virusom SARS-CoV-2 („Službeni glasnik RS”, br. 60/2020) određenom broju punoletnih državljana Republike Srbije otvoren poseban namenski račun za uplatu ove jednokratne novčane pomoći, može se zaključiti da su razlozi većeg rasta broja računa potrošača u 2020. godini delom i aktivnosti u vezi s navedenom isplatom jednokratne pomoći.
Kabinet guvernera
