20.05.2024.
Pitanja: Portalu eKapija javila se firma kojoj je banka blokirala račun, jer je jedan od osnivača firme promenio ličnu kartu i o tome nije obavestio banku. Da li banke imaju osnova da blokiraju račun firme zbog takve stvari? Ako imaju, koliko često se to, prema vašim saznanjima, dešava?
Odgovor: Poslovanje banaka u Republici Srbiji regulisano je, između ostalog, Zakonom o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, kojim su propisane radnje i mere koje obveznici (u koje spadaju i banke) preduzimaju radi sprečavanja i otkrivanja pranja novca i finansiranja terorizma.
Shodno odredbama ovog zakona, banka je dužna da utvrdi i proveri, između ostalog, identitet stvarnog vlasnika pravnog lica i lica stranog prava, pribavljanjem podataka o imenu i prezimenu, datumu i mestu rođenja i prebivalištu ili boravištu stvarnog vlasnika stranke. Inače, pojam stvarnog vlasnika stranke takođe je definisan članom ovog zakona i ima sledeće značenje: Stvarni vlasnik stranke je fizičko lice koje posredno ili neposredno ima u svojini ili kontroliše stranku.
Banka propisane podatke utvrđuje prilikom uspostavljanja poslovnog odnosa, kao i tokom njegovog trajanja. Propisane podatke o stvarnom vlasniku banka utvrđuje i proverava uvidom u original ili overenu kopiju dokumentacije iz registra koji vodi nadležni organ države sedišta stranke, koja ne sme biti starija od šest meseci od dana izdavanja. Podaci se mogu pribaviti i neposrednim uvidom u zvanični javni registar. Takođe, u postupku utvrđivanja identiteta stvarnog vlasnika banka može da pribavi kopiju ličnog dokumenta stvarnog vlasnika stranke.
Imajući u vidu da je, saglasno odredbama navedenog zakona, lični dokument važeća isprava sa fotografijom izdata od strane nadležnog državnog organa, banke u skladu s procenjenim rizikom, unutrašnjim aktima utvrđuju učestalost provere, između ostalog, i podataka o važenju ličnog dokumenta stvarnog vlasnika stranke. Banke najčešće u praksi pribavljene podatke o stranci koja je fizičko lice, zastupniku i stvarnom vlasniku stranke koja je pravno lice, uključujući i datum izdavanja odnosno prestanka važenja ličnog dokumenta stranke, unose u informacioni sistem koji koriste u obavljanju svojih redovnih aktivnosti. Taj sistem ih prema utvrđenoj dinamici obaveštava o datumu prestanka važenja ličnog dokumenta stranke koja je fizičko lice, odnosno zastupniku ili stvarnom vlasniku stranke koja je pravno lice. U tom momentu banke najčešće, radi ispunjenosti svojih zakonskih obaveza, obaveštavaju stranku o tome i zahtevaju dostavljanje važećeg ličnog dokumenta, pored ostalih, i stvarnog vlasnika stranke.
Takođe, napominjemo i da banke, u slučaju nedostavljanja traženih podataka, neophodnih za proveru pribavljenih informacija, podataka i dokumentacije o stranci i njenom poslovanju, saglasno unutrašnjim aktima, mogu interno blokirati račune do dostavljanja tih podataka, dok su, u slučaju kada ne mogu da izvrše propisane radnje i mere poznavanja i praćenja stranke, dužne da poslovni odnos raskinu. Ne raspolažemo informacijom koliko se ovi slučajevi u praksi često dešavaju.
Kabinet guvernera
