14.06.2016.
Pitanja: Da li banke smeju da same odlučuju kako će računati kreditnu sposobnost klijenta koji je solidarni dužnik, to jest da li će mu za iznos rate solidarnog duga u potpunosti smanjivati kreditnu sposobnost, delimično ili je uopšte neće smanjivati? Da li je NBS izdala bankama neko uputstvo/preporuku u vezi s ovim?
Odgovor: Kod odobravanja kredita građanima banka je dužna da, u skladu sa Zakonom o zaštiti korisnika finansijskih usluga i relevantnim podzakonskim aktima, procenjuje kreditnu sposobnost korisnika, i to na osnovu podataka koje im je korisnik dostavio i uvida u bazu podataka o zaduženosti korisnika na osnovu njegove potpisane saglasnosti.
Narodna banka Srbije je Odlukom o klasifikaciji bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke propisala da ocenu kreditne sposobnosti dužnika banka, između ostalog, vrši na osnovu analize stepena kreditne zaduženosti dužnika, koji se utvrđuje kao odnos ukupnih mesečnih kreditnih obaveza i redovnih neto mesečnih prihoda tog dužnika. Stepen kreditne zaduženosti u navedenom smislu banka utvrđuje pri odobravanju potraživanja, kao i nakon toga, u skladu s načinom i dinamikom utvrđenim njenim aktom. Pored navedenog, banka ocenu kreditne sposobnosti vrši i na osnovu analize valutne strukture ukupnih mesečnih kreditnih obaveza dužnika, naročito uzimajući u obzir veću izloženost riziku dužnika čije su obaveze ugovorene u stranoj valuti ili u dinarima s deviznom klauzulom. Pod ukupnim mesečnim kreditnim obavezama podrazumeva se zbir obaveza po kreditima i kreditnim karticama (mesečna obaveza od ukupno odobrenih kredita po kartici), aktiviranih jemstava po kreditima i obaveza iz ugovora o finansijskom lizing i slično.
Specifičnost solidarnih obaveza, u skladu sa Zakonom o obligacionim odnosima, ogleda se u činjenici da svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu. Dok obaveza ne bude potpuno ispunjena, poverilac može od bilo kog dužnika solidarne obaveze zahtevati njeno ispunjenje, ali kada jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi dužnici se oslobađaju. Napominjemo da je, u skladu s navedenom Odlukom o klasifikaciji bilansne aktive i vanbilansnih stavki banke, banka ovlašćena da stepen kreditne zaduženosti utvrđuje u skladu s načinom i dinamikom utvrđenim njenim aktom. Solidarni dužnik je, sa stanovišta prava i obaveza u odnosu na banku, izjednačen s glavnim dužnikom i banka stepen kreditne zaduženosti solidarnog dužnika utvrđuje pri odobravanju potraživanja, kao i nakon toga, u skladu s načinom i dinamikom utvrđenim njenim aktom, kao što to čini i za svakog drugog dužnika.
Posebno bi trebalo imati u vidu i to da banka i klijent međusobna prava i obaveze uređuju odredbama ugovora o kreditu, u skladu s načelom slobode ugovaranja, a u granicama prinudnih propisa, javnog poretka i dobrih običaja, te da je i promena zaključenih ugovora o kreditu i/ili pojedinih elemenata tih ugovora moguća isključivo postizanjem saglasnosti volja ugovornih strana, a nikako jednostranim intervencijama bilo koje od ugovornih strana ili treće vanugovorne strane.
Kabinet guvernera
