16.05.2024.
Pitanja: Obraćam vam se u ime redakcije Telegraf Biznisa. Danas je guverner Jorgovanka Tabaković na konferenciji za medije povodom inflacije istakla da u trezorima Narodne banke Srbije postoji 41 tona zlata. Tom prilikom objašnjeno je da je 2012. godine u trezoru postojalo 16 tona, dok je 2019. godine i 2020. kupljeno devet plus tri tone. Da li možete da nam pojasnite o još 13 tona?
Odgovor: U trezorima Narodne banke Srbije nalazi se do sada rekordna količina zlata od 41 tone, ukupne vrednosti 2,9 milijardi evra, što čini 11% ukupnih deviznih rezervi, koje su takođe na istorijski najvišem nivou i na kraju aprila 2024. godine iznosile su 25,1 milijardu evra.
Količinski je zlato u odnosu na kraj 2012. godine povećano preko dva i po puta – sa 15,3 tone na 41 tonu, dok je njegova vrednost u ovom periodu gotovo upetostručena (sa 0,6 milijardi evra na 2,9 milijardi evra). Pri tome, u ovom periodu iz domaćih izvora kupljeno je 13,7 tona zlata, dok je u inostranstvu kupljeno 12 tona zlata, što čini ukupno 25,7 tona.
U poslednjih više od deset godina Narodna banka Srbije redovnom dinamikom kupuje zlato najveće finoće (99,99% zlata) iz domaće proizvodnje – najpre od kompanije RTB Bor, a zatim od kraja 2018. godine od kompanije Serbia Zijin Copper DOO Bor, i to će se nastaviti i u narednom periodu. Posebno raduje činjenica da je nakon rekonstrukcije postrojenja za proizvodnju zlatnih poluga, koja je iziskivala zastoj u proizvodnji tokom nekoliko meseci u 2022. i 2023. godini, sada proces proizvodnje znatno efikasniji i količina zlatnih poluga koje Narodna banka Srbije na mesečnom nivou otkupljuje iz domaće proizvodnje višestruko je veća od količina iz prethodnog perioda. Prosečan mesečan otkup u periodu nakon rekonstrukcije (od septembra 2023. do aprila 2024) iznosi 25 poluga (oko 315 kilograma), dok je u periodu od godinu dana pre rekonstrukcije (od septembra 2021. do avgusta 2022) iznosio više nego dvostruko manje – 11 poluga (oko 140 kilograma).
Ističemo da je do sada najveća godišnja količina zlata iz domaće proizvodnje kupljena 2020. godine, i to 164 poluge, ukupne težine 2 tone, dok je u prva četiri meseca ove godine kupljeno 79 poluga, ukupne težine od 1 tone, na osnovu čega možemo očekivati da bi ove godine iz domaće proizvodnje mogla biti kupljena rekordna količina zlatnih poluga najvišeg kvaliteta.
Pored toga, kao što je istaknuto na prezentaciji Izveštaja o inflaciji, Narodna banka Srbije je prvi put kupovala zlato u inostranstvu u oktobru 2019. (9 tona), a zatim i u novembru 2020. (3 tone). Sve navedene kupovine zlata (ukupno 12 tona i sve s međunarodnim LGDS standardom, koje garantuje visoku finoću zlata od najmanje 99,5% zlata) obavljane su na međunarodnom tržištu u Londonu, preko jedne od najkredibilnijih međunarodnih institucija – Banke za međunarodna poravnanja iz Bazela, nakon čega su do sredine 2021. godine sve poluge bile čuvane na posebnim računima u trezorima u Bernu (tzv. alocirano zlato – identifikacija konkretnih poluga na ime Narodne banke Srbije). Pored toga, u okviru rezervi zlata, u inostranstvu je stajala i još jedna tona koja je preostala iz postupka sukcesije, koja je čuvana u trezorima u Londonu, kod Banke Engleske.
Trenutno, celokupne rezerve zlata Narodne banke Srbije čuvaju se u Srbiji. Sredinom 2021. godine (maj i jun), zaključno s julom 2021. godine, kada je uvezena poslednja tona iz Londona, Narodna banka Srbije je, u ambijentu pojačane globalne neizvesnosti, a u skladu s praksom repatrijacije zlata i drugih centralnih banaka u matične zemlje – poput nemačke, holandske, austrijske, poljske, mađarske i rumunske centralne banke – uvezla i vratila u zemlju, odnosno u svoje trezore, svih 13 tona zlata iz inostranstva (1 tonu koja je ostala iz sukcesije i 12 tona kupljenih krajem 2019. odnosno 2020. godine). Vraćanjem zlata u matičnu zemlju Narodna banka Srbije je nastojala da poveća raspoloživost i sigurnost zlatnih rezervi u periodima krize i neizvesnosti, kao i da umanji troškove skladištenja zlata u fizičkom obliku.
Narodna banka Srbije pažljivo prati sva relevantna kretanja u domaćem i međunarodnom okruženju i, u skladu s principima pre svega sigurnosti i likvidnosti, nastaviće i ubuduće da odgovorno upravlja deviznim rezervama.
Kabinet guvernera
